Het vak3dactisch model
Het vak3dactisch model is de inhoudelijke basis van het Vakdidactisch Centrum van de UC Leuven-Limburg. Het denkt vakdidactiek als de plaats waar vakkennis, didactiek en praktijk samenkomen.
Pedagogical Content Knowledge
Het model is geïnspireerd door het model van de Amerikaanse onderwijskundige Lee Shulman, die in 1986 de term Pedagogical Content Knowledge introduceerde (Schulman, 1986). Een goede leerkracht beschikt over kennis van het vak zelf (vakexpertise of Content Knowledge), over kennis van de didactiek (pedagogisch-didactische inzichten of Pedagogical Knowledge), maar bovenal over de Pedagogical Content Knowledge: de kennis waarin de vakinhoudelijke en de pedagogisch-didactische elementen elkaar ontmoeten en die de leraar in staat moet stellen om de vakinhoud zinvol en relevant te openen voor leerlingen.
Schulman, L.S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. EducationalResearcher, 15 (2), 4-14.
Het vak3dactisch model denkt de vakdidactiek als de unieke deelverzameling van vakkennis, didactiek en praktijk.
Vakdidactiek kan niet tot één van deze drie delen worden gereduceerd of tot de som van de drie deeldomeinen worden herleid. In de vakdidactiek komen drie invalshoeken samen tot een nieuw uniek geheel: de vakdidactische competentie om een welbepaalde vakinhoud zinvol te openen voor leerlingen.
Het model laat zien hoe drie bewegingen het eigene van de vakdidactiek duidelijk maken:
• Van vakkennis naar vakdidactiek
De vakdidactiek als de plaats waar een welbepaalde inhoud zinvol voor leerlingen ontsloten wordt.
• Van didactiek naar vakdidactiek
De vakdidactiek als de plaats waar centrale pedagogische concepten naar de dynamiek van een welbepaald vak vertaald worden.
• Van praktijk naar vakdidactiek
De vakdidactiek als de plaats waar de leraar (in opleiding) door ‘de praktijk van het lesgeven’ uitgedaagd wordt en waar deze praktijk zelf tot het voorwerp van een leerproces gemaakt wordt.
Een kwaliteitsvolle vakdidactiek
houdt rekening met de specifiteit van elk deeldomein. Daarom ontwikkelden we per deeldomein twee kwaliteitsindicatoren: aspecten die zich opdringen vanuit de specifieke rol die elk deeldomein heeft in het vakdidactisch proces en die een vakdidactiek verder kunnen uitdagen en verfijnen.
vak3dactisch model
-
Vakkennis - Vakdidactiek
-
Didactiek - Vakdidactiek
-
Praktijk - Vakdidactiek
-
Vakdidactiek
-
Inspiratiegids
Een kwaliteitsvolle vakdidactiek kan
1. het bestaansrecht van het vak omschrijven
• Wat is de essentie, het unieke van mijn vak?
• Wat is de maatschappelijke relevantie van mijn vak?
2. het vak afstemmen op het leren van lerenden
• Wat kan je op welk moment van een lerende leerling verwachten?
• Hoe kan je de vakkennis naar leerlingen vertalen en herschikken?
Een kwaliteitsvolle vakdidactiek heeft
3. een kennisbasis algemene didactiek
• Welke zijn de belangrijkste thema's/deelthema's (evalueren, beginsituatie, werkvormen,...) van de wetenschap didactiek?
• Welke verbanden zijn er tussen deze elementen?
4. didactische thema's relevant vertalen naar de didactiek van het eigen vak
• Hoe kan ik thema's uit de didactiek vertalen naar de eigen vakdidactiek?
• Hoe kan ik de onderwijsvisie van de eigen opleiding vertalen naar de eigen vakdidactiek?
Een kwaliteitsvolle vakdidactiek kan
5. de praktijk uitdagen
• Hoe kunnen nieuwe inzichten en concepten, ontwikkeld in de vakdidactiek, in de praktijk getoetst worden?
• Hoe kan ik praktijkervaringen faciliteren en coachen?
6. door de praktijk uitgedaagd worden
• Hoe kan ik 'de praktijk' in mijn vakdidactiek implementeren?
• Hoe kan ik van de praktijk leren?
Een kwaliteitsvolle vakdidactiek kan
7. een relevante vakdidactiek opbouwen
• Wat zijn de relevante fundamenten en bouwstenen van mijn vakdidactiek?
• Wat zijn de leerlijnen in mijn vakdidactiek?
8. de vakdidactiek bouwen op onderzoek
• Hoe kan ik vakdidactisch onderzoek in mijn vakdidactiek een plaats geven?
• Hoe kan een onderzoekende houding mijn vakdidactiek verrijken?
Meer informatie over het vak3dactisch model en haar acht kwaliteitsindicatoren kan je vinden in de Inspiratiegids voor een kwaliteitsvolle vakdidactiek
Die kan je in PDF downloaden.