Wil je de wereld van het onderzoek ontsluiten voor leerlingen en toekomstige leerkrachten? En aandacht en interesse opwekken voor het onderzoek in beweging? Ontdek www.onderzoekinbeweging.be

Van onderzoek horen we meestal enkel de resultaten. Denk aan spectaculaire onderzoeksresultaten in de krant, of aan de klinkende namen van bijvoorbeeld Darwin of Einstein. Wetenschappelijk en technisch werk wordt onzichtbaar gemaakt door het eigen succes. Het doen van onderzoek is net als een zwarte doos, een black box. We weten eigenlijk niet hoe het tot stand komt, uit wat het allemaal bestaat en meestal vereenvoudigen we de rijke wereld die het bevat. Het lijkt wel alsof onderzoeksresultaten door een eenzame onderzoeker zijn behaald tijdens de opsluiting in het laboratorium en tussen de boeken. Om het doen van onderzoek zelf te verkennen, moeten we die zwarte doos openen en die wereld tot leven proberen te wekken. De onderzoeker is niet alleen, maar is deel van een omvangrijk netwerk, dat bestaat uit mensen, dingen, plaatsen, ideeën en handelingen. Achter die bekende onderzoeksresultaten en die bekende namen gaat een hele wereld schuil. Een wereld die best de moeite waard is om van dichtbij te verkennen. 

Ontdek de digitale scenario's, direct bruikbaar in de klas en in de lerarenopleiding, met vrij downloadbare handleidingen en werkbladen. 

Black Box Darwin de onderzoeker (10-14j)

Darwin is onlosmakelijk verbonden met de evolutietheorie en ook het omgekeerde geldt. Hij wordt vaak geciteerd in natuurdocumentaires, maar ook in veel andere contexten waarin een 'natuurlijke selectie' zou plaatsvinden. Maar dat Darwin een onderzoeker is geweest, wat hij concreet heeft gedaan, met wie hij communiceerde en waar zich dat allemaal afspeelde, weten we vaak niet. Darwin is heel bekend, maar Darwin de onderzoeker is voor ons een zwarte doos. 

Black Box Nobelprijs Fysica 2013 (15-18j)

In 2013 wordt de Nobelprijs fysica toegekend aan Englert en Higgs voor de theoretische voorspelling van een mechanisme en van een deeltje, nadat dit deeltje in 2012 door de experimenten in CERN werd ontdekt. Deze wetenschappelijke prijs is een erkenning van het bestaan van een deeltje, van het 'correct zijn' van een model en -uiteraard- van de onderzoekers die de onderliggende theorie hebben ontwikkeld. Maar wat is er allemaal aan vooraf gegaan? Wat is er allemaal gebeurd dat die twee mensen in 2013 die prijs hebben mogen ontvangen? Wat en wie was betrokken bij het onderzoek dat geleid heeft tot de toekenning van die prijs? De Nobelprijs kennen we waarschijnlijk allemaal, die is heel erg zichtbaar, maar alles wat eraan voorafgaat, blijft heel vaak een zwarte doos. 

Black Box Proefschrift Pedagogische Wetenschappen (15-18j)

Het moment waarop jonge onderzoekers hun doctoraat verdedigen, is een soort afsluiter van een intensieve en vaak zeer complexe zoektocht die hen vele richtingen heeft doen uit gaan. Die zoektocht wordt als het ware ingepakt in een boek of een bundeling van wetenschappelijke artikels: een proefschrift. Keurig geschreven, mooi gestructureerd en geordend, geen woord te veel of te weinig, hier en nu voor een publiek gepresenteerd. Op dat moment worden alle zijsporen, alle afwijkingen en verplaatsingen, de probeersels en vele interacties met andere onderzoekers aan het oog onttrokken. Het proefschrift is heel tastbaar en zichtbaar, maar alles wat daaraan vooraf gaat en alles wat ertoe bijgedragen heeft, wordt heel vaak aan het zicht onttrokken. We kennen de input (de onderzoeker) en we kennen ook de output (het proefschrift), maar het doctoraatsonderzoek blijft vaak een zwarte doos.  

Ontdek ook de Black Box Onderzoek in Beweging, specifiek voor de opleiding van leraren als onderzoekers en innovators. 

Black Box Onderzoek in Beweging (leraren in opleiding)

Onderzoek in Beweging is ook het resultaat van onderzoek! Maar voor jullie is wat er achter de scenario's, de didactiek en deze handleiding schuil gaat een black box: jullie weten niet hoe deze materialen door onderzoek vorm gekregen hebben. Daarom willen we jullie de kans geven om de black box van Onderzoek in Beweging terug te openen (via 'Over ons' op de website). Zo kunnen jullie ontdekken hoe het onderzoeksteam van Onderzoek in Beweging tot een pedagogisch concept is gekomen, hoe dat naar concrete didactische materialen vertaald werd, hoe die materialen ontworpen, getest en verfijnd werden om uiteindelijk de finale versie te worden die jullie in de klas kunnen gebruiken. Wat zichtbaar zal worden, is dat onderzoek doen geen lineair proces is, maar dat ook wij omwegen gemaakt hebben, andere paden bewandeld hebben, maar hopelijk is dat het resultaat alleen maar ten goede gekomen. 

Onderzoek als authentieke leerinhoud - in de klas en in de lerarenopleiding! 

We leven vandaag in een samenleving waarin (wetenschappelijk) onderzoek in toenemende mate doordringt tot het leven van iedereen. Tegen die achtergrond wordt de school vandaag verondersteld een sleutelrol in de ontwikkeling van onderzoekscompetenties te spelen.
In dit project gaan we ervan uit dat het van belang is dat jonge mensen op school niet alleen onderzoekscompetenties verwerven, maar ook de kans krijgen om in onderzoek geïnteresseerd te geraken, om door de fascinerende, dynamische en complexe onderzoekspraktijk aangesproken te worden. We denken met andere woorden dat het van belang is dat leerlingen niet alleen leren onderzoeken, maar ook door de fascinerende wereld van onderzoek gevormd kunnen worden. 

De voorwaarde voor die vorming is dat onderzoek ook als een 'authentieke leerinhoud' in de klas kan worden binnengebracht. Om interessevorming voor onderzoek in het onderwijs mogelijk te maken, is het cruciaal dat (toekomstige) leerkrachten zelf blootgesteld worden aan de complexiteit en diversiteit van de onderzoekspraktijk en dat ze leermaterialen en ideeën voor de didactische aanpak kunnen gebruiken én zelf ontwikkelen om de wereld van het onderzoek voor leerlingen te kunnen ontsluiten. 

Onderzoek in Beweging is een realisatie van het project Onderzoek als Authentieke Leerinhoud van het expertisenetwerk School of Education Associatie KU Leuven. 

Publicatie

• Cornelissen, G., Depaepe, F., Simons, M., Tamassia, L., Van De Keere, K. & Vervaet, S. (2014). Tijd voor onderzoek als authentieke leerinhoud: een verkenning van eindtermen en leerplannen. In Impuls, Tijdschrift voor Onderwijsbegeleiding, volume 45, issue 2. Leuven: Acco. 

Extra: interview

Laura Tamassia en Jelle De Schrijver houden onderzoek in de klas tegen het licht:

Interview tijdens EAPRIL 2015

Jongeren bewust maken van verantwoordelijk onderzoek en innovatie door onderzoekend leren.

Bekijk het interview met Martine Scheepers (leerkracht Mosa-RT Maaseik) en Johan Ardui (teamleider expertisecel Art of Teaching UCLL) tijdens de Ark of Inquiry final conference, op 20 november 2017 in Parijs.

Europa heeft nood aan verantwoordelijke, innovatieve wetenschappers. Daarom zouden leerlingen aangemoedigd moeten worden om al op jonge leeftijd onderzoeksvaardigheden te verwerven.

Het project Ark of Inquiry richt zich tot jongeren tussen 7 en 18 jaar. Door op jonge leeftijd verschillende onderzoeksactiviteiten uit te voeren, inspirerende wetenschappelijke artikels te lezen en actief over wetenschappelijke onderwerpen te communiceren, vergroot de kans dat jongeren voor een wetenschappelijke carrière zullen kiezen. 

Het project wil onderzoeksgerichte activiteiten op grote schaal promoten, zodat ze toegankelijker worden en geïmplementeerd kunnen worden in het Europese wetenschapsonderwijs. 

Het doel van Ark of Inquiry is om jongeren te engageren voor wetenschap en verantwoordelijk onderzoek, om ze onderzoekscompetenties te doen verwerven en ze het onderzoeksproces te laten ervaren via verschillende activiteiten:

• wetenschappelijke artikels lezen;
• problemen, onderzoeksvragen en hypothese formuleren;
• observaties en experimenten plannen en uitvoeren;
• data analyseren;
• besluiten en veronderstellingen trekken. 

Daarom heeft het project activiteiten rond onderzoekend leren verzameld en op het Ark of Inquiry-platform beschikbaar gemaakt. Maak deel uit van de Ark of Inquiry-community door een account aan te maken en vind een waaier aan interessante onderzoekende activiteiten en leermaterialen!

Toolbox voor leraren

• Portfolio en Evaluatiesysteem
• Award nomination form

Nieuwsbrieven:

• Download de vierde nieuwsbrief
• Lees de vijfde nieuwsbrief
• Lees de zesde nieuwsbrief
• Lees de zevende nieuwsbrief
• Lees de achtste nieuwsbrief
• Lees de negende nieuwsbrief
• Lees de elfde nieuwsbrief

Partners:

• University of Tartu, Estonia       
• Ellinogermaniki Agogi, Greece 
• University of Turku, Finland      
• University of Cyprus, Cyprus    
• The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Venice, Italy        
• HAN University of Applied Sciences, Netherland            
• Bundesministerium für Bildung und Frauen, Austria     
• Humboldt-Universität zu Berlin, Germany         
• Bahcesehir Egitim Kurumları Anonim Şirketi (BEKAS), Turkey    
• Ecole de l’ADN – Nîmes, France              
• Katholieke Hogeschool Limburg, Belgium           
• Hungarian Research Teachers' Association, Hungary     
• AHHAA Science Centre, Estonia

Geen leraar zonder de liefde voor het vak. Maar kan je de liefde voor je vak ‘oefenen’? Is die onder woorden te brengen? Is die dimensie zichtbaar te maken?

Dit project versterkt de didactiek van onderzoekend leren in de lerarenopleiding basis- en secundair onderwijs door cases te ontwikkelen die de klemtoon leggen op:

• overgang tussen de verschillende onderwijsniveaus (kleuter, lager en secundair)
• interdisciplinair kader voor wetenschappen, techniek, engineering en wiskunde (STEM-onderwijs)
• kennisontwikkeling en uittesten van de cases in de lerarenopleiding
• implementatie in de scholen

De output van het project is:

• Een didactische handleiding voor onderzoekend leren met het oog op interdisciplinair STEM-onderwijs
• 12 cases met concrete onderwerpen, analyse- en reflectietaken. 2 cases die focussen op onderzoekend leren voor de jongste kleuters, 2 cases voor de overgang van kleuter naar lager onderwijs , 4 cases voor oudere kinderen van het lager onderwijs, 4 cases voor 1ste en 2de graad van het secundair onderwijs
• Gebruikswijzer met concrete suggesties voor gebruik in de lerarenopleiding
• Webplatform waarop de 12 cases (praktijkvoorbeelden met bijhorende analyse- en reflectietaken), de didactische handleiding en de gebruikswijzer worden beschikbaar gesteld. Mogelijkheden tot feedback.
• Het webplatform zal de mogelijkheid in zich dragen om feedback te geven, uit te breiden en om af te stemmen met aanverwante initiatieven, zoals het SoE-projectvoorstel ‘Wetenschapsreflex’

Methode:

In een cyclus van ontwerponderzoek worden de cases uitgetest in de lerarenopleidingen.
Afstemming met SoE-projecten zoals Wetenschapsreflex en Onderzoek in Beweging.

Een vak rooms-katholieke godsdienst als een algemeen vormend vak? Waarom wel? Dit project gaat op zoek naar het bestaansrecht van het vak rooms-katholieke godsdienst in het onderwijs en gaat hiervoor in dialoog met de pedagogie, de filosofie en de theologie.

De plaats en de betekenis van een vak rooms-katholieke godsdienst in het onderwijs wordt vandaag te pas en te onpas in vraag gesteld. Wat is inderdaad het bestaansrecht van een levensbeschouwelijk vak als rooms-katholieke godsdienst, zeker wanneer dat in het katholiek onderwijs voor iedereen als een plichtvak georganiseerd wordt? Met deze onderzoeksvraag raken we de kern van de christelijke theologie: de vraag naar de relatie tussen de particulariteit van de christelijke boodschap enerzijds en haar universaliteitsclaim anderzijds.

Met deze paradox voor ogen onderzocht het project de vraag naar de legitimiteit van het vak rooms-katholieke godsdienst alsook de inhoudelijke en vakdidactische implicaties voor een lerarenopleiding. Steeds werd hierbij de intrinsieke band tussen de pedagogie, de filosofie en de theologie voor ogen gehouden.

Naast een inhoudelijke argumentatie werkte het project ook verschillende vakdidactische oefeningen uit onder meer over Damiaan, over Feesten (met een vergelijking tussen de broeders van Tibihrine en Tomorrowland) en over Maria.

Publicatie

• Ardui, J. & De Witte, P. (2013). Christendom relevant voor iedereen. In Tertio 595 (pp. 7-9). Lees het artikel. 
• Ardui, J. & De Witte, P. (2013). Naar de verste uithoeken van de menselijke existentie. In Tertio 713 (pp. 10-11). Lees het artikel. 

Voor meer informatie, contacteer Johan Ardui.

Wat maakt een leraar tot een leraar? Zijn vakdidactiek! Maar wat is vakdidactiek eigenlijk? Waaraan moet een goede vakdidactiek voldoen? Wat betekent dit voor een lerarenopleiding?

De vakdidactiek is een cruciaal element in het leerproces van de leraar. Het belang ervan kan nauwelijks overschat worden. En dus is ook een kwaliteitsvolle vakdidactiek van belang! Met verschillende partners beoogde het project een professionele samenwerking met het oog op een richtinggevende standaard voor een kwaliteitsvolle vakdidactiek.

Het projectteam ontwikkelde een kwaliteitsstandaard vakdidactiek met acht kwaliteitsindicatoren en in het kielzog daarvan heel concreet vakdidactisch materiaal dat deze standaard en haar indicatoren illustreren.

Het model maakt van de vakdidactiek de unieke combinatie tussen vakinhoud, praktijk en didactiek. Een goede vakdidactiek slaagt telkens in het vormgeven van een juiste onderlinge relatie:

• Vakinhoud-vakdidactiek: ontsluiten
• Didactiek-vakdidactiek: vertalen
• Praktijk-vakdidactiek: uitdagen

Het geheel van de projectresultaten werd gebundeld in een Inspiratiegids voor een kwaliteitsvolle vakdidactiek die suggesties voor concrete werkvormen bevat, zodat lerarenopleiders met het materiaal in de lerarenopleiding aan de slag kunnen gaan.

Publicatie

In deze inspiratiegids presenteren we de vak3dactiek: het vak3dactisch model waarmee lerarenopleidingen een kwaliteitsvolle vakdidactiek kunnen ontwikkelen. De inspiratiegids werkte hiertoe een model uit alsook acht kwaliteitsindicatoren aan de hand waarvan lerarenopleidingen hun eigen opleiding kunnen evalueren.

Er wordt een generiek kader gepresenteerd voor een kwaliteitsvolle vakdidactiek. Elke kwaliteitsindicator wordt daarbij ook concreet uitgewerkt voor de vakken muziek en natuurkunde.

We presenteren concrete oefeningen waarmee je met je eigen vakdidactiek aan de slag kan!

Je kan de gids in PDF downloaden of het boek bestellen via freja.vandeborg@ucll.be

Hoe kan je via interdisciplinaire stageprojecten en community art-projecten toekomstige muziekleraars/beeldende kunst-leraars/pkv’ers tot kunsteducatoren laten uitgroeien?

Evolutie Muziekeducatie van 1.0 naar 2.0 naar 3.0 (2014)

Kunsteducator-muzikant 3.0 (2014). 

Beeldverslag alternatieve stages 'Zingende Tafel', Muzieklerarenopleiding UC Leuven-Limburg

Hoe verhouden de monodisciplinaire kunstlerarenopleidingen MO, PO en PKV aan de UC Leuven-Limburg (BaSO, Campus Diepenbeek) zich t.o.v. de multidisciplinariteit van de kunst?  M.a.w. moeten we geleidelijk groeien naar één opleiding met specialiteiten voor zowel MO, PO als PKV?

In dit onderzoek gaat Jeroen Vanesser op zoek naar concrete antwoorden op de twee volgende deelvragen die dit zoekproces naar meer maatschappelijke relevantie voor de huidige MO’er, PO’er en PKV’er oproept.

Deelvraag 1:

“Welke vakdidactische competenties verwachten het culturele veld en het onderwijs van kunsteducatoren die de MO/PO/PKV-lerarenopleiding opleidt?"

Deelvraag 2:

“Hoe kunnen we een geleidelijk didactisch leertraject uitzetten voor onze studenten MO/PO/PKV, zodat ze deze vakdidactische competenties bereiken?”

Een vertaalslag maken naar PO/PKV van de onderzoeksresultaten van het onderzoek naar het profiel van de moderne kunsteducator/muzikant (MO). Op die manier wil Jeroen een generiek didactisch traject uitzetten voor de muzische vakken in BaSO.

De resonantiegroep:

• Gert Decoster, popcoach muzikant PXL Music
• Freddy Mathyssen, SLO Kunst KU Leuven
• Ann Debaillie, docent MO BaSO UC Leuven-Limburg
• Tobias Frenssen, docent PKV BaSO UC Leuven-Limburg
• Roeland Aerts, muziekleraar, theatermaker en docent muziekdidactiek BaSO UC Leuven-Limburg
• Stef Coninx, directeur van Muziekcentrum Vlaanderen vzw
• Tijl Bossuyt, artistiek en zakelijk leider van De Veerman vzw
• Paul Timmermans, LUCA School Of Arts, Lemmensinstituut, Academia.edu
• Thomas De Baets, docent/senior onderzoeker/coördinator muziekpedagogie LUCA School of Arts
• Annouk Van Moorsel, hoofd specifieke lerarenopleidingen dans - drama – muziek; Coördinator specifieke lerarenopleiding dans
• Koninklijk Conservatorium/Royal Conservatoire
• Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
• Katrien Van Iseghem, coach cel communicatie van CANON Cultuurcel
• Koenraad Hinnekint, opleidingshoofd SLO van LUCA School of Arts, Lemmensinstituut

Competentiemodel voor de interdisciplinaire, cross-sectorale kunsteducator

Binnen lopend onderzoek gaat Tobias Frenssen op zoek naar artistieke werk- en denkmethoden die in de vakdidactiek kunst geïmplementeerd kunnen worden.

Onderzoeksdoel:

Ontwikkeling van een competentieprofiel voor de interdisciplinaire, cross-sectorale kunsteducator, dat binnen de opleiding tot kunsteducator (binnen- en buitenschools) geïmplementeerd kan worden.

Resultaten en/of onderbouwde conclusies:

Het ontwikkelde model dient een praktijkmodel te zijn. Het wil kunsteducatoren in de eerste plaats een jargon bieden om te communiceren over de kwalitatieve kunsteducatieve praktijk. Dit inspiratie-idee staat haaks op het strikt gebruik van modellen als controle-instrumenten. Voor dit model werden strategieën en denkwijzen uit de hedendaagse kunst vertaald naar de kunsteducatie. Tussen beide werelden ontdekten we veel parallellen. Zowel de kunstenaar als de kunsteducator rukt zich door hybride praktijken los uit het strikte maatschappelijk hokje dat soms aan de kunst(educatie) toebedeeld wordt. Dit competentiemodel wil die maatschappelijke, artistieke en educatieve beweging erkennen. Het gevolg is dat het model geen afvinkbare competentielijst kan zijn. Wel kan het als hulpmiddel gebruikt worden om op een gerichte manier over kunsteducatieve praktijken te denken en te praten.

Artistieke Competenties als nieuwe mindset voor het Deeltijds Kunstonderwijs

Artistieke competenties is een pilootproject in het kader van een vernieuwingstraject van het Deeltijds Kunstonderwijs.

Tijdens de eerste twee jaren werkten vier Limburgse academies mee aan het project: NIKO Noord-Limburg, Pentagoon Tongeren, de academie van Lanaken en het conservatorium van Hasselt. In het derde projectjaar zijn Sint-Truiden, Beveren en Roeselare nieuwe pilootscholen.

Voor het schooljaar 2015-2016 nemen volgende pilootacademies deel:

• Sint-Lambrechts-Woluwe
• Izegem
• Kunstacademie Noord-Limburg
• Roeselare
• Ronse
• Knokke-Heist
• Beveren
• Hemiksem
• Sint-Truiden
• Tongeren
• Menen
• Oud-Heverlee
• Dendermonde
• Gent
• Lier
• Antwerpen

Het project wil het concept artistieke competenties helder krijgen, vertalen naar de kunsten en het werkveld materialen aanbieden om hiermee aan de slag te gaan.

Het project zet in op vier thema’s:

• competenties formuleren;
• competentiegericht begeleiden;
• competentiegerichte leeromgevingen;
• evaluatie.

Volg het project en download alle beschikbare materialen via de blog www.artistiekecompetenties.wordpress.com.
Je kan daar ook inschrijven om via de nieuwsbrief op de hoogte gehouden te worden. Elke dinsdag, klokvast om 9.00 u. ontvang je een mail met een inspirerende tekst!

De onderzoeksgroep Brug naar Cultuur heeft een werkmodel voor de lerarenopleiding secundair onderwijs opgesteld, dat enerzijds voldoende theoretisch onderbouwd is, en anderzijds tegemoet wil komen aan de behoeften die in lerarenopleidingen en secundaire scholen leven met betrekking tot het brede begrip cultuureducatie.

“Een brug naar cultuur” was een onderzoeksproject waar een kernteam van onderzoekers uit de lerarenopleiding bachelor secundair onderwijs en specifieke lerarenopleiding werkte aan een visietekst, een leerlijn, het ontwikkelen van good practices en een stappenplan om cultuureducatie vakoverschrijdend en geïntegreerd te verankeren in de opleiding van toekomstige leerkrachten secundair onderwijs.

De onderzoeksgroep Brug naar Cultuur maakte een behoefteanalyse die in het secundair onderwijs werd uitgevoerd via (kwantitatieve en kwalitatieve) bevragingen van directies, leerkrachten en leerlingen. De belangrijkste inspiratiebron: de 4 culturele basisvaardigheden van Barend Van Heusden. Die werden benut in een werkmodel dat bestaat uit een leerlijn cultuureducatie, waarin de culturele vaardigheden en de reflectie hierover worden gekoppeld aan de identiteitsvorming van de leerkrachten in wording (zijn – groeien – inspireren). Daarnaast ontwikkelde de onderzoeksgroep een kwaliteitsinstrument/screeningstool om de plaats van cultuureducatie in de opleiding in kaart te brengen. Ook werden actuele didactische standpunten met betrekking tot het ontwikkelen van een krachtige leeromgeving en het evalueren van (culturele) competenties verzoend met deze brede visie op cultuureducatie.

Een nevenproduct van dit onderzoek, ontwikkeld door Jeroen Vanesser, is een eenvoudige kast met twaalf schuiven, een ‘douzaine’, lees: een doezijn. Doezijn draagt de woorden DOEN en ZIJN in zich. In iedere schuif zitten fiches met actieve oefeningen die heel specifiek het waarnemen, het verbeelden, het conceptualiseren of het analyseren aanspreken. Elk van deze vaardigheden is uitgewerkt op het niveau van het zijn, het groeien en het inspireren.

Dat idee willen we in de toekomst graag inzetten om het gebruikte begrippenkader omtrent cultuureducatie eenvoudig en visueel voor te stellen en bruikbaar te maken voor de BaSO-opleiding en dit zowel in de relatie lector-student als in de relatie student- leerling.

Publicaties

• Het boek “Brug naar Cultuur³“ van Jeroen Vanesser e.a. bekroond met Henry Vandevelde label 2013!
• Eindverslag onderzoeksproject